A AÑA EN ABOAL
[...] os veciños de Aboal (Mondariz) botan a aña en dous cabeceiros: as que primeiro chegan á cima comezan a tocar nos legóns con pedras (as preferidas, pola sua dureza e forma, son os “seixos brancos”) e botan a ribeirana da aña (melodia, por certo, que adoita ser específica para este efecto; ou sexa, que non se canta en ningun outro contexto). Un home beilla co ramo de loureiro en alto, sacando a facer un punto a várias mulleres, de unha en unha, para rematar espetando o ramallo na terra. Despois bota-se o carro de bois a andar para labrar o resto da leira, mentres as mulleres camiñan tras del entonando o cantar da aña (tamén específico)[...]
[...]En Aboal, adovia-se un ramallo de loureiro con cintas e lazos, froitos da tempada e rosquillas. Un mozo saca a bailar ás mozas, unha a unha, levando o ramallo nunha man no alto. Bota un punto do baile con cada moza para, ao final, espetar o ramallo na leira. Ao rematar, comeza o carro a andar, e as mozas camiñan detrás del entonando o “cantar da aña” –unha melodía de carácter moi melismático específica para ese día do ano-. O cantar da aña adoita-se botar nun ton alto e potente, empregando como recurso o “alteo” (octaveo da melodía). Poderiamos facer unha interpretación desta tradición como un verdadeiro rito de fertilidade da terra: o ramallo, transmisor da fertilidade das mozas que bailaron previamente, espeta-se na leira para lla transmitir á terra (“...era p’ra que houbera boa colleita...”)[...]